WHAT does Pchum Ben Festival mean in Buddhism? In the Khmer language, Pchum or Brochum means “a meeting or gathering”. Ben means “a ball of something”, such as rice or meat. The Pchum Ben festival originated in the Angkorian era when people followed animism, before Brahma or Buddhism.
Both Buddhism and animism reflect Khmer respect and remembrance for their ancestors.
Pchum Ben is also a convenient way for Buddhist monks to receive food during the heaviest part of the rainy season while they stay in the pagodas to follow their moral principles.
Celebrations
The first 14 days of the Khmer month Pheakta Bot are called Kan Ben (“observed celebration”). The 15th day is called Brochum Ben or Pchum Ben Day. During Kan Ben, people give Buddhist monks gifts of food and candles. At night Buddhist monks recite a protective prayer. Cambodian artists play traditional music such as yike and lakhon basac. Pchum Ben Day is the biggest celebration. Villagers come from all around to prepare the pagoda of their village the night before the celebration. Pchum Ben is when the villagers gather to celebrate in their villages.
Scriptures
The scriptures relating to the festival are complex, but the first scripture involves the five Buddhas negotiating with hungry ghosts. In the second scripture, from Pet Vuto (Monks’ Governor), the King’s servants and soldiers were commanded to make war. On the ship at night, they met ghosts who were hungry. The servants and soldiers asked: “How can we get food to you?” The ghosts said: “You can offer the food to the person among you who has the five moral conducts or eight moral conducts, and invoke our names.” The third and fourth scriptures say that in the first 15 days of Pheakta Both, the heaviest rainy period, the devil releases the ghosts to find their relatives to receive food.
Ghosts
There are four kinds of ghosts: those eating pus and blood, burning ghosts who are always hot, hungery ghosts and the Pakrakteaktopak Chivi, who can receive food through the monks. The others cannot receive food from their relatives until their sins are reduced to the level of Pakrakteaktopak Chivi.
What is bay ben?
Bay ben (balls of rice) are offered to ghosts at dawn. People believe ghosts with heavy sins cannot receive food during the day. Bay ben is made from sticky rice and sesame. Sometimes people add coconut cream to make it more delicious. Buddhist Institute consultant Miech Ponn said he thinks bay ben should be put on a plate. “Getting rice to the poor, people also can get more merit than only giving it to ants,” Miech Ponn said.
source :http://www.phnompenhpost.com/index.php/2009091828466/National-news/background-a-history-of-pchum-ben.html
Sunday, September 20, 2009
Thursday, August 20, 2009
Reimagining Cambodia
A new documentary provides further impetus to the push to preserve concrete examples of buildings that can inspire the next generation of architects in Asia
090818_17a
Vann Molyvann's State Palace was built in the Chamkarmon compound in 1966. Inset: Vann Molyvann in front of Banteay Srei temple in the 1960s. PHOTO SUPPLIED
The philosopher Alain De Botton once said, "Beautiful architecture has none of the unambiguous advantages of a vaccine or a bowl of rice".
And he could easily have been talking about Cambodia - where practical considerations often far outweigh cultural and aesthetic ones.
Preserving modern architectural treasures is an uphill battle when faced with rapid economic change and prosaic attitudes towards development.
But a growing number of voices are calling for a new approach to architecture in the Kingdom - one that preserves modern cultural heritage but also acknowledges Cambodians' rights to forms of shelter that go beyond the utilitarian.
That is, designs that use space, resources and the surrounding environment to express local values and ideas about how to live.
"It is architecture's task to render vivid to us who we might ideally be," says De Botton.
At Meta House tonight, founder Nico Mesterharm takes over his rooftop pulpit to present an evening celebrating the work of Cambodia's most famous architect, Vann Molyvann.
Mesterharm's own recently completed documentary Concrete Visions: New Khmer Architecture will screen for the first time.
There will also be a presentation on the work of The Vann Molyvann Project, a group of dedicated volunteers aiming to document Vann Molyvann's work in depth in the hopes of saving it from future demolition.
090818_17b090818_17c
Photo by: ARJAY STEVENS
Co-author of Building Cambodia: New Khmer Architecture 1953-1970 Helen Grant Ross.
Photo by: HOM KOSAL
Documentary filmmaker Nico Mesterham.
Following Cambodia's independence from France in the 1950s, then-Prince Norodom Sihanouk commissioned hundreds of new buildings to be constructed as Cambodia sought to express its own identity.
Vann Molyvann seized the opportunity to create a form of architecture unique to Cambodia, using design features drawing on international trends as well as incorporating the needs of the local environment.
The resulting style created by Vann and his peers became known as "New Khmer Architecture".
Famous examples around town include the Chaktomuk Conference Centre, the Independence Monument and the National Sports Complex (also known as the Olympic Stadium).
Vann Molyvann's work has recently experienced a resurgence in popularity due in part to the locally run Khmer Architecture Tours, which have drawn attention to his work, and the publication of a book, Building Cambodia: New Khmer Architecture 1953-1970, by Helen Grant Ross and Darryl Collins.
Mesterharm's documentary is a sad but timely reminder of what is happening to some of Phnom Penh's iconic buildings in the rush to development.
Only last year, two of Vann Molyvann's most notable designs - the Council of Ministers and the National Theatre - were demolished to make way for new constructions.
Concrete Visions exposes some of the shady deals occurring as the Cambodian government sells off architecturally significant public buildings to foreign owners with little or no regard for their historic and cultural value.
One of the joys of the film is the use of plenty of archival footage of Cambodia in the swinging '60s.
It is Phnom Penh as you've never seen it - clean, well-ordered streets lined with trees, modern, polished buildings and stylish locals sporting beehive hairdos and miniskirts, strolling by the pool.
It's easy to forget that Cambodia was once considered "an oasis of peace in the region", according to Vann Molyvann, envied by its neighbours and rapidly modernising under Sihanouk's firm leadership.
The footage is inspiring and a powerful reminder of why Vann Molyvann's buildings are so important.
They remind us of a different, peaceful time, of a unique vision for what Cambodia could be, and of Sihanouk's and Vann Molyvann's joint passion for designing Cambodia's future.
The Vann Molyvann Project is the brainchild of American architect Bill Greaves, who visited Phnom Penh in 2004 and says he "was astonished by the quality of the architecture of the 1960s".
After the destruction of some of Vann Molyvann's buildings last year, Greaves quit his job in New York and returned to Cambodia to manage the project.
He has assembled a team of volunteers from the US, Russia and Cambodia to meticulously photograph and document each of Vann Molyvann's remaining structures.
They are hoping to inspire locals to acknowledge his work and value its preservation, rather than merely seeing the buildings as "old" and rushing to tear them down.
"The buildings have so much to teach the next generation of architects in Cambodia, Asia and throughout the world," Greaves says.
"Long before the concept of 'green architecture' existed, Vann Molyvann created buildings that work seamlessly with the climate and culture.
"This can be seen at the National Sports Complex where water-management techniques based on the Angkor era are rendered in reinforced concrete."
Head along to Meta House tonight - and find out what Cambodia's future might look like.
Concrete Visions and a presentation on The Vann Molyvann Project will be shown Tuesday from 7pm at Meta House.
source: http://www.phnompenhpost.com
090818_17a
Vann Molyvann's State Palace was built in the Chamkarmon compound in 1966. Inset: Vann Molyvann in front of Banteay Srei temple in the 1960s. PHOTO SUPPLIED
The philosopher Alain De Botton once said, "Beautiful architecture has none of the unambiguous advantages of a vaccine or a bowl of rice".
And he could easily have been talking about Cambodia - where practical considerations often far outweigh cultural and aesthetic ones.
Preserving modern architectural treasures is an uphill battle when faced with rapid economic change and prosaic attitudes towards development.
But a growing number of voices are calling for a new approach to architecture in the Kingdom - one that preserves modern cultural heritage but also acknowledges Cambodians' rights to forms of shelter that go beyond the utilitarian.
That is, designs that use space, resources and the surrounding environment to express local values and ideas about how to live.
"It is architecture's task to render vivid to us who we might ideally be," says De Botton.
At Meta House tonight, founder Nico Mesterharm takes over his rooftop pulpit to present an evening celebrating the work of Cambodia's most famous architect, Vann Molyvann.
Mesterharm's own recently completed documentary Concrete Visions: New Khmer Architecture will screen for the first time.
There will also be a presentation on the work of The Vann Molyvann Project, a group of dedicated volunteers aiming to document Vann Molyvann's work in depth in the hopes of saving it from future demolition.
090818_17b090818_17c
Photo by: ARJAY STEVENS
Co-author of Building Cambodia: New Khmer Architecture 1953-1970 Helen Grant Ross.
Photo by: HOM KOSAL
Documentary filmmaker Nico Mesterham.
Following Cambodia's independence from France in the 1950s, then-Prince Norodom Sihanouk commissioned hundreds of new buildings to be constructed as Cambodia sought to express its own identity.
Vann Molyvann seized the opportunity to create a form of architecture unique to Cambodia, using design features drawing on international trends as well as incorporating the needs of the local environment.
The resulting style created by Vann and his peers became known as "New Khmer Architecture".
Famous examples around town include the Chaktomuk Conference Centre, the Independence Monument and the National Sports Complex (also known as the Olympic Stadium).
Vann Molyvann's work has recently experienced a resurgence in popularity due in part to the locally run Khmer Architecture Tours, which have drawn attention to his work, and the publication of a book, Building Cambodia: New Khmer Architecture 1953-1970, by Helen Grant Ross and Darryl Collins.
Mesterharm's documentary is a sad but timely reminder of what is happening to some of Phnom Penh's iconic buildings in the rush to development.
Only last year, two of Vann Molyvann's most notable designs - the Council of Ministers and the National Theatre - were demolished to make way for new constructions.
Concrete Visions exposes some of the shady deals occurring as the Cambodian government sells off architecturally significant public buildings to foreign owners with little or no regard for their historic and cultural value.
One of the joys of the film is the use of plenty of archival footage of Cambodia in the swinging '60s.
It is Phnom Penh as you've never seen it - clean, well-ordered streets lined with trees, modern, polished buildings and stylish locals sporting beehive hairdos and miniskirts, strolling by the pool.
It's easy to forget that Cambodia was once considered "an oasis of peace in the region", according to Vann Molyvann, envied by its neighbours and rapidly modernising under Sihanouk's firm leadership.
The footage is inspiring and a powerful reminder of why Vann Molyvann's buildings are so important.
They remind us of a different, peaceful time, of a unique vision for what Cambodia could be, and of Sihanouk's and Vann Molyvann's joint passion for designing Cambodia's future.
The Vann Molyvann Project is the brainchild of American architect Bill Greaves, who visited Phnom Penh in 2004 and says he "was astonished by the quality of the architecture of the 1960s".
After the destruction of some of Vann Molyvann's buildings last year, Greaves quit his job in New York and returned to Cambodia to manage the project.
He has assembled a team of volunteers from the US, Russia and Cambodia to meticulously photograph and document each of Vann Molyvann's remaining structures.
They are hoping to inspire locals to acknowledge his work and value its preservation, rather than merely seeing the buildings as "old" and rushing to tear them down.
"The buildings have so much to teach the next generation of architects in Cambodia, Asia and throughout the world," Greaves says.
"Long before the concept of 'green architecture' existed, Vann Molyvann created buildings that work seamlessly with the climate and culture.
"This can be seen at the National Sports Complex where water-management techniques based on the Angkor era are rendered in reinforced concrete."
Head along to Meta House tonight - and find out what Cambodia's future might look like.
Concrete Visions and a presentation on The Vann Molyvann Project will be shown Tuesday from 7pm at Meta House.
source: http://www.phnompenhpost.com
Monday, August 17, 2009
reading!
ការអានសៀវភៅឬអានឯកសារ វាមិនស្រួលដូចការស្តាប់វិទ្យុ ឬ មើលទូរទស្សន៍នោះទេ ។ ការអានទាមទារថាមពលពិចារណាផ្នែកបញ្ញាញាណខ្លាំងជាងការស្តាប់ និងការ ទស្សនា ។
បើទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តីក៏ជនជាតិបរទេសមួយចំនួនធំនៅតែចូលចិត្ត ការអាន ។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាវិញ គ្មានការអង្កេតណាមួយបញ្ជាក់ថា មាន ប្រជាជនខ្មែរប៉ុន្មានភាគរយនោះទេ ដែលចូលចិត្តអាន ឬមិនចូលចិត្តអាន នោះ ប៉ុន្តែបើផ្អែកលើការពិនិត្យជាក់ស្តែងគេអាចនិយាយបានថា អត្រានៃ ការអានរបស់ជនជាតិខ្មែរមានកម្រិតទាបណាស់ ។
យ៉ាងជាក់ស្តែងនោះ ក្នុងចំណោមប្រជាជនចំនួន១៤លាននាក់ គឺ មានអ្នកអានកាសែតមិនដល់ទៅ១០ ភាគរយផង បើសិនជាយើងពិនិត្យមើល ចំនួនអ្នកអានកាសែតនៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជា ។ កាសែតធំៗទាំងបី (រស្មីកម្ពុជា កោះសន្តិភាព និងកម្ពុជាថ្មី) ត្រូវបានគេដឹងថាបោះពុម្ពកាសែតតែខ្ទង់ម៉ឺនច្បាប់ ប៉ុណ្ណោះ ក្នុង១ថ្ងៃ។
- ខ្មែរមានទម្លាប់អានកាលពី អតីតកាល
បើពិនិត្យទៅលើប្រវត្តិសាស្ត្រ គេសង្កេតឃើញថា កាលពីអតីតកាល ប្រជាជនខ្មែរមានទម្លាប់អានច្រើនជាង បច្ចុប្បន្ននេះ បើទោះបីអត្រានៃការអាន របស់ជនជាតិខ្មែរនាពេលនោះមានតិច ជាងជនជាតិបរទេសក៏ដោយ ។ ការ ស្រុតចុះនៃអត្រាទម្លាប់អានរបស់ខ្មែរ ត្រូវបានគេទម្លាក់កំហុសមួយផ្នែកទៅ លើរបបប៉ុលពត ។ របបប៉ុលពតគឺជា ពេលវេលាកាត់ផ្តាច់មនោសញ្ចេតនា រវាងអ្នកអាននិងឯកសារនានា ។
មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ភាពក្រីក្រ ក៏ជាកត្តាជំរុញមិនឱ្យប្រជាជនចង់អាន នោះដែរ ។ បើគិតមកដល់ឆ្នាំ២០០៧ កន្លងមកប្រទេសកម្ពុជានៅមានប្រជាជន៣០ភាគរយទៀតកំពុងរស់នៅ ក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ។ មានន័យថា ពួកគេរកប្រាក់ចំណូលបានតិចជាងមួយ ដុល្លារសម្រាប់មនុស្សម្នាក់សម្រាប់មួយថ្ងៃ ។ នៅពេលដែលក្រពះស្រេកឃ្លាន គេពិតគ្មានអារម្មណ៍អាននោះទេ ។ ភាពក្រីក្រមិនអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនអាចមាន ពេលវេលាសម្រាប់អានទេ ។
លើសពីនេះទៅទៀតអ្នកតាមដានការវិវត្តន៍នៃស្ថានភាពសង្គមបានកត់សម្គាល់ថា កត្តាមិនចេះអក្សរក៏ជារបាំងនៃការអានដែរ ។
ប្រជាជនខ្មែរមួយចំនួនគឺជា អនក្ខរជន មានន័យថាពួកគេមិនចេះ ទាំងអាន និងសរសេរ ។
កត្តាមួយទៀតដែលរារាំងការអានដែរនោះ គឺកង្វះខាតឯកសារជាភាសាខ្មែរ ។ ឯកសារជាច្រើនមានជា ភាសាបរទេស ដូច្នេះអ្នកមិនចេះភាសា បរទេសពិតជាមានឧបសគ្គក្នុងការ ស្រាវជ្រាវ ។
លោកសួន ឱសថទីប្រឹក្សានៃ វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិតបានទម្លាក់ កំហុសមួយផ្នែកទៅលើកង្វះខាតឯកសារ ដែលជាប្រការធ្វើឱ្យអ្នកអានពិបាក រកអ្វីអាន ។
បញ្ហាមួយទៀតដែលលោក លើកដែរនោះ គឺដោយសារបច្ចុប្បន្ន នេះប្រទេសកម្ពុជាមានបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយសំឡេងនិងរូបភាពច្រើនពេក ។
លោកសួន ឱសថ បានច្រានចោលគំនិតដែលថាខ្មែរមិនចូលចិត្ត អាន។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ខ្មែរមិន មែនខ្ជិលអានទេ កាលពីសង្គមចាស់ ខ្មែរចូលចិត្តអានណាស់ ពីព្រោះកាល នោះមានឯកសារច្រើន ជាភាសាបារាំង ហើយខ្មែរកាលនោះចេះភាសាបារាំង ច្រើនគ្នា។
លោករស់ ចន្ត្រាបុត្រ អតីត អនុប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភានិងបច្ចុប្បន្ន ជាទីប្រឹក្សារបស់ស្ថាប័ននេះបានចាត់ទុក កង្វះខាតឯកសារ គឺឧបសគ្គនៃការ អាន។ លោកបានបញ្ជាក់ថាយើងខ្វះអ្វីថ្មី សម្រាប់អាន និងអ្វីដែលមានសារសំខាន់ ។ កាសែតសរសេរភាគច្រើន តែឃាតកម្មឬគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។
ក្រៅអំពីកង្វះខាតឯកសារ គេសង្កេតឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជានៅ ខ្វះបណ្ណាល័យអានជាច្រើន និងខ្វះព័ត៌មានឯករាជ្យដែលជំរុញឱ្យអ្នកអានចង់ អាននិងចង់ដឹង ។ ការផ្តល់ព័ត៌មាន លំអៀងខ្លាំងពេក ឬការផ្តល់ព័ត៌មាន មិនពិតក៏ជាប្រការបំបាក់ទឹកចិត្តអ្នកអាន មួយផ្នែកផងដែរ ។
យុវសិស្ស ផល អាយុ១៩ឆ្នាំ ដែល ទើបតែប្រឡងបាក់ឌុបហើយ បាន និយាយថា ខ្លួនគេមិនដែលអានឯកសារ អ្វីក្រៅពីមេរៀនក្នុងថ្នាក់នោះទេ ។ យុវជនអាយុ១៩ឆ្នាំរូបនេះបាននិយាយ សារភាពថាខ្ញុំមិនដែលអានកាសែតទេ ពីព្រោះកាសែតផ្សាយតែប្រភេទ ព័ត៌មានដដែលៗ ដូចជាគ្រោះថ្នាក់ ចរាចរណ៍ ឬការរំលោភសេពសន្ថវៈជា ដើម ។ ខ្ញុំធុញនឹងព័ត៌មានទាំងនេះ ណាស់។
យុវជនម្នាក់ទៀតឈ្មោះភារម្យ អាយុ១៩ឆ្នាំ បានសារភាពដែរថា ខ្លួន គេក៏ដូចជាមិត្តភក្តិដទៃទៀតដែរ មិនសូវ ចូលចិត្តអានទេ ពីព្រោះពួកគេសព្វថ្ងៃ ចំណាយពេលវេលាច្រើនសម្រាប់ដើរ កម្សាន្តឬហូបគ្រឿងស្រវឹង ឬច្រៀង ខារ៉ាអូខេទៅវិញ ។ លើសពីនេះ យុវសិស្សនេះបានបញ្ជាក់ទាំងអារម្មណ៍ អៀនថាក្មេងៗមួយចំនួនឥឡូវមិនអានទេ តែបែរជានាំគ្នាចំណាយពេលវេលា ច្រើនដើម្បីលេងហ្គេមទៅវិញ ។
លោករ៉ុង ឈុន ប្រធានសមាគម គ្រូបង្រៀនឯករាជ្យកម្ពុជាបានប៉ាន់ស្មានថា មានយុវសិស្សប្រមាណជា ជាង១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះចូលចិត្តការ អាន ។ ចំណែកឯកសិករ អាជីវករ កម្មករ រឹតតែមិនចូលចិត្តទៅទៀត ។
- កាដូជាសម្ភារៈសិក្សាអាច កែប្រែទម្លាប់អាន
ពាក្យថាទម្លាប់គឺជាការកើត ឡើងដោយឯងៗ ឬដោយធ្វើឡើងតាម គ្នាហើយទង្វើនេះវាកើតឡើងក្នុងរយៈ ពេលវែង ។ ដូច្នេះការកែប្រែទម្លាប់ អាន វាមិនមែនជាកិច្ចការមួយដែលអាច សម្រេចបានភ្លាមៗនោះទេ ប៉ុន្តែបើគេ មិនចាប់ផ្តើម ក៏គេមិនអាចរកឃើញ គោលដៅនោះដែរ ។
អ្នកជំនាញមួយចំនួនបាននិយាយ ថា ដើម្បីកែប្រែទម្លាប់មិនសូវចូលចិត្ត អានឱ្យមកអានវិញនោះឪពុកម្តាយត្រូវ មានតួនាទីសំខាន់ជាងគេ ក្នុងការ បណ្តុះគំនិតនេះ ។ការបណ្តុះគំនិតនេះ ត្រូវធ្វើឡើងជាមួយក្មេងៗតាំងពីនៅ តូច។ អ្នកជំនាញដដែលបន្តទៀតថា ឪពុកម្តាយត្រូវនាំកូនចូលបណ្ណាគារ ឱ្យបានញឹកញាប់ជាជាងនាំពួកគេចូល ហាងចំណីអាហារ ។
ម្យ៉ាងវិញទៀតឪពុកម្តាយត្រូវ បណ្តុះគំនិតឱ្យក្មេងៗផ្តល់កាដូឱ្យគ្នា ជាសៀវភៅប៊ិកឬកាបូបជាជាងរបស់ មានតម្លៃផ្សេងៗ”។
លោករស់ ចន្ត្រាបុត្រ អតីតអនុប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភានិងបច្ចុប្បន្នជា ទីប្រឹក្សារបស់ស្ថាប័ននេះបាននិយាយថា ដើម្បីជំរុញការអានឡើងវិញការងារ ដំបូងដែលត្រូវធ្វើគឺការបណ្តុះបណ្តាល ធនធានមនុស្សបន្ទាប់មកត្រូវជំរុញការ បង្កើតស្នាដៃផ្សេងៗប្លែកៗ និងមាន សារសំខាន់ ។
មនុស្សមួយចំនួនយល់ថាការអានធ្វើឱ្យធុញទ្រាន់ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នក ជំនាញវិញការអាន គឺជាការកម្សាន្តដូច ការកម្សាន្តដទៃទៀតដែរ ៕
Source : http://www.cambodiaonlinenews.com
បើទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តីក៏ជនជាតិបរទេសមួយចំនួនធំនៅតែចូលចិត្ត ការអាន ។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាវិញ គ្មានការអង្កេតណាមួយបញ្ជាក់ថា មាន ប្រជាជនខ្មែរប៉ុន្មានភាគរយនោះទេ ដែលចូលចិត្តអាន ឬមិនចូលចិត្តអាន នោះ ប៉ុន្តែបើផ្អែកលើការពិនិត្យជាក់ស្តែងគេអាចនិយាយបានថា អត្រានៃ ការអានរបស់ជនជាតិខ្មែរមានកម្រិតទាបណាស់ ។
យ៉ាងជាក់ស្តែងនោះ ក្នុងចំណោមប្រជាជនចំនួន១៤លាននាក់ គឺ មានអ្នកអានកាសែតមិនដល់ទៅ១០ ភាគរយផង បើសិនជាយើងពិនិត្យមើល ចំនួនអ្នកអានកាសែតនៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជា ។ កាសែតធំៗទាំងបី (រស្មីកម្ពុជា កោះសន្តិភាព និងកម្ពុជាថ្មី) ត្រូវបានគេដឹងថាបោះពុម្ពកាសែតតែខ្ទង់ម៉ឺនច្បាប់ ប៉ុណ្ណោះ ក្នុង១ថ្ងៃ។
- ខ្មែរមានទម្លាប់អានកាលពី អតីតកាល
បើពិនិត្យទៅលើប្រវត្តិសាស្ត្រ គេសង្កេតឃើញថា កាលពីអតីតកាល ប្រជាជនខ្មែរមានទម្លាប់អានច្រើនជាង បច្ចុប្បន្ននេះ បើទោះបីអត្រានៃការអាន របស់ជនជាតិខ្មែរនាពេលនោះមានតិច ជាងជនជាតិបរទេសក៏ដោយ ។ ការ ស្រុតចុះនៃអត្រាទម្លាប់អានរបស់ខ្មែរ ត្រូវបានគេទម្លាក់កំហុសមួយផ្នែកទៅ លើរបបប៉ុលពត ។ របបប៉ុលពតគឺជា ពេលវេលាកាត់ផ្តាច់មនោសញ្ចេតនា រវាងអ្នកអាននិងឯកសារនានា ។
មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ភាពក្រីក្រ ក៏ជាកត្តាជំរុញមិនឱ្យប្រជាជនចង់អាន នោះដែរ ។ បើគិតមកដល់ឆ្នាំ២០០៧ កន្លងមកប្រទេសកម្ពុជានៅមានប្រជាជន៣០ភាគរយទៀតកំពុងរស់នៅ ក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ។ មានន័យថា ពួកគេរកប្រាក់ចំណូលបានតិចជាងមួយ ដុល្លារសម្រាប់មនុស្សម្នាក់សម្រាប់មួយថ្ងៃ ។ នៅពេលដែលក្រពះស្រេកឃ្លាន គេពិតគ្មានអារម្មណ៍អាននោះទេ ។ ភាពក្រីក្រមិនអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនអាចមាន ពេលវេលាសម្រាប់អានទេ ។
លើសពីនេះទៅទៀតអ្នកតាមដានការវិវត្តន៍នៃស្ថានភាពសង្គមបានកត់សម្គាល់ថា កត្តាមិនចេះអក្សរក៏ជារបាំងនៃការអានដែរ ។
ប្រជាជនខ្មែរមួយចំនួនគឺជា អនក្ខរជន មានន័យថាពួកគេមិនចេះ ទាំងអាន និងសរសេរ ។
កត្តាមួយទៀតដែលរារាំងការអានដែរនោះ គឺកង្វះខាតឯកសារជាភាសាខ្មែរ ។ ឯកសារជាច្រើនមានជា ភាសាបរទេស ដូច្នេះអ្នកមិនចេះភាសា បរទេសពិតជាមានឧបសគ្គក្នុងការ ស្រាវជ្រាវ ។
លោកសួន ឱសថទីប្រឹក្សានៃ វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិតបានទម្លាក់ កំហុសមួយផ្នែកទៅលើកង្វះខាតឯកសារ ដែលជាប្រការធ្វើឱ្យអ្នកអានពិបាក រកអ្វីអាន ។
បញ្ហាមួយទៀតដែលលោក លើកដែរនោះ គឺដោយសារបច្ចុប្បន្ន នេះប្រទេសកម្ពុជាមានបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយសំឡេងនិងរូបភាពច្រើនពេក ។
លោកសួន ឱសថ បានច្រានចោលគំនិតដែលថាខ្មែរមិនចូលចិត្ត អាន។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ខ្មែរមិន មែនខ្ជិលអានទេ កាលពីសង្គមចាស់ ខ្មែរចូលចិត្តអានណាស់ ពីព្រោះកាល នោះមានឯកសារច្រើន ជាភាសាបារាំង ហើយខ្មែរកាលនោះចេះភាសាបារាំង ច្រើនគ្នា។
លោករស់ ចន្ត្រាបុត្រ អតីត អនុប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភានិងបច្ចុប្បន្ន ជាទីប្រឹក្សារបស់ស្ថាប័ននេះបានចាត់ទុក កង្វះខាតឯកសារ គឺឧបសគ្គនៃការ អាន។ លោកបានបញ្ជាក់ថាយើងខ្វះអ្វីថ្មី សម្រាប់អាន និងអ្វីដែលមានសារសំខាន់ ។ កាសែតសរសេរភាគច្រើន តែឃាតកម្មឬគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។
ក្រៅអំពីកង្វះខាតឯកសារ គេសង្កេតឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជានៅ ខ្វះបណ្ណាល័យអានជាច្រើន និងខ្វះព័ត៌មានឯករាជ្យដែលជំរុញឱ្យអ្នកអានចង់ អាននិងចង់ដឹង ។ ការផ្តល់ព័ត៌មាន លំអៀងខ្លាំងពេក ឬការផ្តល់ព័ត៌មាន មិនពិតក៏ជាប្រការបំបាក់ទឹកចិត្តអ្នកអាន មួយផ្នែកផងដែរ ។
យុវសិស្ស ផល អាយុ១៩ឆ្នាំ ដែល ទើបតែប្រឡងបាក់ឌុបហើយ បាន និយាយថា ខ្លួនគេមិនដែលអានឯកសារ អ្វីក្រៅពីមេរៀនក្នុងថ្នាក់នោះទេ ។ យុវជនអាយុ១៩ឆ្នាំរូបនេះបាននិយាយ សារភាពថាខ្ញុំមិនដែលអានកាសែតទេ ពីព្រោះកាសែតផ្សាយតែប្រភេទ ព័ត៌មានដដែលៗ ដូចជាគ្រោះថ្នាក់ ចរាចរណ៍ ឬការរំលោភសេពសន្ថវៈជា ដើម ។ ខ្ញុំធុញនឹងព័ត៌មានទាំងនេះ ណាស់។
យុវជនម្នាក់ទៀតឈ្មោះភារម្យ អាយុ១៩ឆ្នាំ បានសារភាពដែរថា ខ្លួន គេក៏ដូចជាមិត្តភក្តិដទៃទៀតដែរ មិនសូវ ចូលចិត្តអានទេ ពីព្រោះពួកគេសព្វថ្ងៃ ចំណាយពេលវេលាច្រើនសម្រាប់ដើរ កម្សាន្តឬហូបគ្រឿងស្រវឹង ឬច្រៀង ខារ៉ាអូខេទៅវិញ ។ លើសពីនេះ យុវសិស្សនេះបានបញ្ជាក់ទាំងអារម្មណ៍ អៀនថាក្មេងៗមួយចំនួនឥឡូវមិនអានទេ តែបែរជានាំគ្នាចំណាយពេលវេលា ច្រើនដើម្បីលេងហ្គេមទៅវិញ ។
លោករ៉ុង ឈុន ប្រធានសមាគម គ្រូបង្រៀនឯករាជ្យកម្ពុជាបានប៉ាន់ស្មានថា មានយុវសិស្សប្រមាណជា ជាង១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះចូលចិត្តការ អាន ។ ចំណែកឯកសិករ អាជីវករ កម្មករ រឹតតែមិនចូលចិត្តទៅទៀត ។
- កាដូជាសម្ភារៈសិក្សាអាច កែប្រែទម្លាប់អាន
ពាក្យថាទម្លាប់គឺជាការកើត ឡើងដោយឯងៗ ឬដោយធ្វើឡើងតាម គ្នាហើយទង្វើនេះវាកើតឡើងក្នុងរយៈ ពេលវែង ។ ដូច្នេះការកែប្រែទម្លាប់ អាន វាមិនមែនជាកិច្ចការមួយដែលអាច សម្រេចបានភ្លាមៗនោះទេ ប៉ុន្តែបើគេ មិនចាប់ផ្តើម ក៏គេមិនអាចរកឃើញ គោលដៅនោះដែរ ។
អ្នកជំនាញមួយចំនួនបាននិយាយ ថា ដើម្បីកែប្រែទម្លាប់មិនសូវចូលចិត្ត អានឱ្យមកអានវិញនោះឪពុកម្តាយត្រូវ មានតួនាទីសំខាន់ជាងគេ ក្នុងការ បណ្តុះគំនិតនេះ ។ការបណ្តុះគំនិតនេះ ត្រូវធ្វើឡើងជាមួយក្មេងៗតាំងពីនៅ តូច។ អ្នកជំនាញដដែលបន្តទៀតថា ឪពុកម្តាយត្រូវនាំកូនចូលបណ្ណាគារ ឱ្យបានញឹកញាប់ជាជាងនាំពួកគេចូល ហាងចំណីអាហារ ។
ម្យ៉ាងវិញទៀតឪពុកម្តាយត្រូវ បណ្តុះគំនិតឱ្យក្មេងៗផ្តល់កាដូឱ្យគ្នា ជាសៀវភៅប៊ិកឬកាបូបជាជាងរបស់ មានតម្លៃផ្សេងៗ”។
លោករស់ ចន្ត្រាបុត្រ អតីតអនុប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភានិងបច្ចុប្បន្នជា ទីប្រឹក្សារបស់ស្ថាប័ននេះបាននិយាយថា ដើម្បីជំរុញការអានឡើងវិញការងារ ដំបូងដែលត្រូវធ្វើគឺការបណ្តុះបណ្តាល ធនធានមនុស្សបន្ទាប់មកត្រូវជំរុញការ បង្កើតស្នាដៃផ្សេងៗប្លែកៗ និងមាន សារសំខាន់ ។
មនុស្សមួយចំនួនយល់ថាការអានធ្វើឱ្យធុញទ្រាន់ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នក ជំនាញវិញការអាន គឺជាការកម្សាន្តដូច ការកម្សាន្តដទៃទៀតដែរ ៕
Source : http://www.cambodiaonlinenews.com
Friday, August 14, 2009
ការព្យាករណ៍អំពីសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាពីសំណាក់អង្គការនានាៈ មេឃស្រឡះល្អ រឺកំពុងជួបព្យុះភ្លៀង? ដោយ ឡូរ៉ង់ ឡឺហ្គូអង់វិក
ការព្យាករណ៍អំពីសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាពីសំណាក់អង្គការនានាៈ មេឃស្រឡះល្អ រឺកំពុងជួបព្យុះភ្លៀង?
ដោយ ឡូរ៉ង់ ឡឺហ្គូអង់វិក
បោះពុម្ភ ផ្ញើអត្ថបទតាម Email
២៤-០២-២០០៩
«តូច ក្រីក្រ ឈឺ និងពុករលួយ» : ព័ត៌មានទាំងនេះអាចបង្កើតបានជាគំនូរព្រាងមួយ តំណាងអោយជនជាតិខ្មែរមធ្យមម្នាក់ គូរចេញពីទិន្នន័យដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដោយអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិជាច្រើននៅកម្ពុជា។ ទោះជាមានរបាយការណ៍ តារាង និងមូលដ្ឋានទិន្នន័យយ៉ាងច្រើនជន់ជោរនៅលើអ៊ីនធឺណែត ដែលគេគិតថាអាចអនុញ្ញាតអោយគេវិភាគយ៉ាងល្អិតល្អន់អំពី សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានិងសង្គមកម្ពុជាក៏ដោយ ប៉ុន្តែបើគេចង់រកព័ត៌មានថ្មី និងគួរអោយទុកចិត្តស្តីពីកម្ពុជា នៅក្នុងស្ថិតិដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ទាំងនោះ វានៅតែជារឿងមួយដ៏លំបាក។ ការប្រកាសអាសន្នពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច មិនត្រូវគ្នាទាល់តែសោះ ហើយតួលេខនីមួយៗមានការប្រែប្រួលតាមអំពើចិត្ត។ ការព្យាករណ៍ពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ឆ្នាំ២០០៩ ប្រែប្រួល ចាប់ពី១% រហូតដល់៦% តាមប្រភពផ្សេងៗគ្នា។
ក្រឡាញ់ (សៀមរាប កម្ពុជា) ថ្ងៃទី២៨ សីហា ២០០៨៖ តើការព្យាករណ៍ស្ថិតិ អាចទុកចិត្តបាន ដូចការព្យាករណ៍ឧតុនិយមដែររឺទេ?
© ចន វីង / Magnum
កំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបៈ តើអង្គការណាព្យាករណ៍តិចជាងគេ?
[មូល និធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ] មានភាពជឿជាក់ថាប្រទេសកម្ពុជានឹងទទួលរងផលប៉ះពាល់វិបត្តិ សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ កាលពី៦ខែមុន ស្ថាប័នដដែលនេះបានវាយតម្លៃថាបើទោះបីជាកំណើន មានការធ្លាក់ចុះបន្តិចបន្តួចក៏ដោយ ក៏សេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសកម្ពុជានៅតែ «រឹងមាំ»ដដែល។ ប៉ុន្តែ បច្ចុប្បន្ននេះ សូចនាករទាំងអស់កំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពលំបាក ដូចជាការថយចុះការបញ្ជា ទិញនៅក្នុងវិស័យរោងចក្រកាត់ដេរ ការធ្លាក់ចុះចំនួនភ្ញៀវទេសចរ វិស័យសំណង់ជួបវិបត្តិ...។ ជាលទ្ធផល អត្រាកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ដែលត្រូវកើន៧%នៅឆ្នាំ២០០៨ ត្រូវបានធ្លាក់ ចុះមកត្រឹម៦,៥% ដោយយោងតាមការវាយតម្លៃកាលពីចុងឆ្នាំ។ សម្រាប់ឆ្នាំ២០០៩ យោងតាមរបាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់ស្ថាប័នខាងលើ អត្រាកំណើនមិនអាចលើសពី៤,៨%នោះទេ។ លោក John Nelmes តំណាងមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិប្រចាំកម្ពុជាបានវាយតម្លៃ ការព្យាករណ៍នេះមានលក្ខណៈសុទិដ្ឋិនិយម។
ដោយឡែក ធនាគារពិភពលោក ក៏បានកែប្រែការប៉ាន់ប្រមាណរបស់ខ្លួនសម្រាប់ឆ្នាំកន្លងទៅផងដែរ (ធនាគារព្យាករណ៍ថានៅឆ្នាំ២០០៨ មានកំណើន៧,៥% ប៉ុន្តែ មានត្រឹមតែ៦,៧%)។ ធនាគារពិភពលោកធ្វើការព្យាករណ៍អត្រាកំណើនឆ្នាំ២០០៩ គឺប្រហែលជាជិត៥% (មានកំណើន ៤,៩% ពោលគឺតិចជា២ខ្ទង់នៃការព្យាករណ៍ដំបូង»។
ចំណែក ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបានព្យាករណ៍ថាមានកំណើន៤,៧%។ រីឯ ក្រុមអ្នកសេដ្ឋកិច្ច Economist Intelligence Unit (សាខាឯកទេសខាងស្ថិតិ និងការព្យាករណ៍សេដ្ឋកិច្ច ក្នុងក្រុមការងារឯកជនចក្រភពអង់គ្លេស The Economist) បានធ្វើការទស្សន៍ទាយថាអត្រាកំណើនមានប្រហែលជា១% ពោលគឺជាអត្រាកំណើនដ៏ទាបបំផុតដែលប្រទេសកម្ពុជាមិនធ្លាប់ជួបប្រទះ ចាប់តាំងពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ មក។
យ៉ាងណាមិញ រដ្ឋាភិបាលបានបដិសេធជាផ្លូវការនូវតួលេខទាំងនេះ ដោយបញ្ជាក់ហេតុផលសាមញ្ញថា តួលេខទាំងនេះត្រូវបានគណនាមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនោះទេ ដោយសំអាងលើទិន្នន័យដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្សព្វផ្សាយដោយផ្ទាល់ទៅ កាន់ស្ថាប័នទាំងនេះ តាមរយៈក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ ក្រសួងផែនការ ហើយនិងវិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលមានឱកាសបង្រួមទិន្នន័យទាំងនេះ ដោយរៀបចំ «ការប៉ាន់ប្រមាណ» និង «គោលដៅ» ផ្ទាល់ខ្លួន។ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែនបានអះអាងកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែ កុម្ភៈ នៅចំពោះមុខអ្នកសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិថា ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបនៃប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងកើនឡើងដល់៦% !
មេឃស្រឡះល្អ រឺមានព្យុះភ្លៀង?
រវាង ការព្យាករណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល ក្រុមការងារចក្រភពអង់គ្លេស ធនាគារពិភពលោក មូលនិធិរូបិយវត្ថុ និងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី គេពិបាកដឹងថាតើតួលេខមួយណាដែលគួរអោយទុកចិត្តបានណាស់។ ប៉ុន្តែ ការវិភាគភាគច្រើនមានភាពសុទិដ្ឋិនិយមដូចគ្នា។ តួយ៉ាង អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិបានប្រកាសអំពីអ្នកអត់ការងារធ្វើជា ច្រើនពាន់នាក់នៅក្នុងវិស័យសំខាន់ៗនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ពួកគេគឹជាជនរងគ្រោះនៃវិបត្តិ ដែលប៉ះពាល់យ៉ាងហោចណាស់លើប្រជាជនកម្ពុជា៥សែននាក់ ហើយនៅចុងឆ្នាំ២០០៩ អាចប្រមាណជាង១លាននាក់។ ចំណែក សារព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃបារាំង ឡឺម៉ុង (Le Monde) បានសរសេរនៅក្នុងអត្ថបទចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈថា «សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបានទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីវិបត្តិពិភពលោក»។ សារព័ត៌មានប្រចាំទីក្រុងប៉ារីសនេះក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរអំពីភាព ផ្ទុយគ្នារវាងរូបភាពវិជ្ជមាននៃប្រទេសកម្ពុជា [ចាប់តាំងពីរយៈពេល១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច នៅចំណោមបណ្តាប្រទេសនៃទ្វីបអាស៊ី] និងរូបភាពដ៏ស្រអាប់នៃសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសជាតិមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសក្រីក្រនៅលើពិភពលោក»។
កំពស់ទាប និងមានសុខភាពទន់ខ្សោយ
ជា ការពិតណាស់ ប្រសិនជាយើងផ្គុំតែទិន្នន័យដែលទទួលបាននៅលើបណ្តាញអ៊ីនធឺណែត ដាក់ជាបន្តបន្ទាប់នោះ រូបភាពប្រហែលមិនសូវគួរអោយពេញចិត្តប៉ុន្មាននោះទេ៖ «ប្រជាជនកម្ពុជា» មានជីវភាពក្រីក្រ (ប្រាក់ចំណូលមធ្យមប្រចាំឆ្នាំរបស់មនុស្សម្នាក់ ក្រោម៦០០ដុល្លារ បើតាមរដ្ឋាភិបាល) ពុករលួយ (ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៦៦ ចំណោម១៨០ប្រទេសនៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ឆ្នាំ២០០៨ នៃសន្ទស្សន៍អំពើពុករលួយ របស់អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ Transparency International) មានសុខភាពទន់ខ្សោយ (អត្រាសង្ឃឹមរស់មធ្យម គឺ៦២ឆ្នាំ ធៀបនឹង៧២ឆ្នាំ នៅប្រទេសថៃ និងវៀតណាម) និងមានកំពស់ទាប (ចំណាត់ទី៨១ ចំណោម៨១ប្រទេស៖ កំពស់មធ្យមសម្រាប់បុរសពេញវ័យ គឺ១,៦២ម៉ែត្រ ធៀបនឹង១,៦៤ម៉ែត្រ សម្រាប់បុរសវៀតណាម និង១,៦៩ សម្រាប់បុរសថៃ ហើយនិង១,៨៤ សម្រាប់បុរសហូឡង់)។
តួលេខរៀងៗខ្លួន
ការ ប្រៀបធៀបតួលេខនៃទិន្នន័យខាងលើមិនអាចយកជាការបាននោះទេ ដោយសារទិន្នន័យដែលត្រូវបានចេញផ្សាយនៅលើឯកសារ និងនៅលើវិបសាយនៃស្ថាប័នល្បីៗ ដែលអាចទុកបាន ភាគច្រើនសុទ្ធសឹងជាតួលេខដែលគេលែងប្រើ រឺត្រូវបានប្រមូល តាមវិធីសាស្រ្តផ្សេងៗគ្នា។ សម្រាប់មូលដ្ឋានទិន្នន័យសាធារណៈនៃបណ្តាអង្គការជាច្រើន (អង្គការសុខភាពពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក យូនីសេហ្វ CIA …) ប្រជាជនកម្ពុជាបានកើនឡើងយ៉ាងច្រើន ពី១៤ ទៅ១៥លាននាក់ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦ ខណៈដែលការធ្វើជំរឿនថ្នាក់ជាតិចុងក្រោយនាឆ្នាំ២០០៨ បានបង្ហាញថាកម្ពុជាមានប្រជាជន១៣,៣៩លាននាក់។ បើតាមប្រភពផ្សេងៗ អត្រាសង្ឃឹមរស់របស់ប្រជាជនកម្ពុជាមានគម្លាតពីគ្នា រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ (ពី៥៧ឆ្នាំ បើតាមយូនីសេហ្វ រហូតដល់៦២ឆ្នាំ បើតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក)...។ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ នៅឆ្នាំ២០០៧ ប្រជាជនកម្ពុជាមួយនាក់ គឺ៥៤០ដុល្លារ បើតាមធនាគារពិភពលោក ធៀបនឹង៦០៧ដុល្លារ បើតាមមូលនិធិរូបិយវត្ថុ។
សន្ទស្សន៍សម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍?
ក្រៅអំពី តួលេខខាងលើមានគម្លាតខុសគ្នា ជានិច្ចកាល គុណភាពនៃសន្ទស្សន៍ទាំងនេះក៏តែងតែទទួលរងនូវការរិះគន់ផងដែរ។ អ្នកខ្លះបានវាយតម្លៃថាសន្ទស្សន៍ទាំងនេះនាំមកនូវចក្ខុវិស័យខុស ពីការពិត ហើយបានអំពាវនាវអោយមានការបង្កើតវិធានការបច្ចេកទេសថ្មី រឺប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្រ្តផ្សេង ដែលត្រូវបានបង្កើតរួចមកហើយ។ បច្ចេកទេសថ្មីទាំងនេះអាចធ្វើអោយការវិភាគពីសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមពិភពលោកសម័យទំនើប ជាពិសេសនៅតាមបណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដូចជាប្រទេសកម្ពុជា មានលក្ខណៈជាការពិតច្រើន។ ការលើកឡើងអំពីកំហុសឆ្គងស្ថិតិ រឺការប្រមាថសន្ទស្សន៍សេដ្ឋកិច្ច ប្រហែលជាមិនសូវងាយស្រួលប៉ុន្មាននោះទេ។ ទោះយ៉ាងណា ប្រឈមនឹងទស្សនៈវិស័យស្រពិចស្រពិលទាំងនេះ វាអាចបង្ហាញអោយឃើញថា តួលេខទាំងនេះត្រូវបានរំពឹងទុកដូចជាឧបករណ៍ ដើម្បីស្វែងយល់ពិភពលោកដ៏ស្មុគស្មាញអោយកាន់តែងាយស្រួល មិនត្រូវយកលំនាំតាម រឺប្រតិកម្មប្រឆាំងនោះទេ។
source: http://khmer.ka-set.info
ដោយ ឡូរ៉ង់ ឡឺហ្គូអង់វិក
បោះពុម្ភ ផ្ញើអត្ថបទតាម Email
២៤-០២-២០០៩
«តូច ក្រីក្រ ឈឺ និងពុករលួយ» : ព័ត៌មានទាំងនេះអាចបង្កើតបានជាគំនូរព្រាងមួយ តំណាងអោយជនជាតិខ្មែរមធ្យមម្នាក់ គូរចេញពីទិន្នន័យដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដោយអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិជាច្រើននៅកម្ពុជា។ ទោះជាមានរបាយការណ៍ តារាង និងមូលដ្ឋានទិន្នន័យយ៉ាងច្រើនជន់ជោរនៅលើអ៊ីនធឺណែត ដែលគេគិតថាអាចអនុញ្ញាតអោយគេវិភាគយ៉ាងល្អិតល្អន់អំពី សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានិងសង្គមកម្ពុជាក៏ដោយ ប៉ុន្តែបើគេចង់រកព័ត៌មានថ្មី និងគួរអោយទុកចិត្តស្តីពីកម្ពុជា នៅក្នុងស្ថិតិដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ទាំងនោះ វានៅតែជារឿងមួយដ៏លំបាក។ ការប្រកាសអាសន្នពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច មិនត្រូវគ្នាទាល់តែសោះ ហើយតួលេខនីមួយៗមានការប្រែប្រួលតាមអំពើចិត្ត។ ការព្យាករណ៍ពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ឆ្នាំ២០០៩ ប្រែប្រួល ចាប់ពី១% រហូតដល់៦% តាមប្រភពផ្សេងៗគ្នា។
ក្រឡាញ់ (សៀមរាប កម្ពុជា) ថ្ងៃទី២៨ សីហា ២០០៨៖ តើការព្យាករណ៍ស្ថិតិ អាចទុកចិត្តបាន ដូចការព្យាករណ៍ឧតុនិយមដែររឺទេ?
© ចន វីង / Magnum
កំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបៈ តើអង្គការណាព្យាករណ៍តិចជាងគេ?
[មូល និធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ] មានភាពជឿជាក់ថាប្រទេសកម្ពុជានឹងទទួលរងផលប៉ះពាល់វិបត្តិ សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ កាលពី៦ខែមុន ស្ថាប័នដដែលនេះបានវាយតម្លៃថាបើទោះបីជាកំណើន មានការធ្លាក់ចុះបន្តិចបន្តួចក៏ដោយ ក៏សេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសកម្ពុជានៅតែ «រឹងមាំ»ដដែល។ ប៉ុន្តែ បច្ចុប្បន្ននេះ សូចនាករទាំងអស់កំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពលំបាក ដូចជាការថយចុះការបញ្ជា ទិញនៅក្នុងវិស័យរោងចក្រកាត់ដេរ ការធ្លាក់ចុះចំនួនភ្ញៀវទេសចរ វិស័យសំណង់ជួបវិបត្តិ...។ ជាលទ្ធផល អត្រាកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ដែលត្រូវកើន៧%នៅឆ្នាំ២០០៨ ត្រូវបានធ្លាក់ ចុះមកត្រឹម៦,៥% ដោយយោងតាមការវាយតម្លៃកាលពីចុងឆ្នាំ។ សម្រាប់ឆ្នាំ២០០៩ យោងតាមរបាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់ស្ថាប័នខាងលើ អត្រាកំណើនមិនអាចលើសពី៤,៨%នោះទេ។ លោក John Nelmes តំណាងមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិប្រចាំកម្ពុជាបានវាយតម្លៃ ការព្យាករណ៍នេះមានលក្ខណៈសុទិដ្ឋិនិយម។
ដោយឡែក ធនាគារពិភពលោក ក៏បានកែប្រែការប៉ាន់ប្រមាណរបស់ខ្លួនសម្រាប់ឆ្នាំកន្លងទៅផងដែរ (ធនាគារព្យាករណ៍ថានៅឆ្នាំ២០០៨ មានកំណើន៧,៥% ប៉ុន្តែ មានត្រឹមតែ៦,៧%)។ ធនាគារពិភពលោកធ្វើការព្យាករណ៍អត្រាកំណើនឆ្នាំ២០០៩ គឺប្រហែលជាជិត៥% (មានកំណើន ៤,៩% ពោលគឺតិចជា២ខ្ទង់នៃការព្យាករណ៍ដំបូង»។
ចំណែក ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបានព្យាករណ៍ថាមានកំណើន៤,៧%។ រីឯ ក្រុមអ្នកសេដ្ឋកិច្ច Economist Intelligence Unit (សាខាឯកទេសខាងស្ថិតិ និងការព្យាករណ៍សេដ្ឋកិច្ច ក្នុងក្រុមការងារឯកជនចក្រភពអង់គ្លេស The Economist) បានធ្វើការទស្សន៍ទាយថាអត្រាកំណើនមានប្រហែលជា១% ពោលគឺជាអត្រាកំណើនដ៏ទាបបំផុតដែលប្រទេសកម្ពុជាមិនធ្លាប់ជួបប្រទះ ចាប់តាំងពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ មក។
យ៉ាងណាមិញ រដ្ឋាភិបាលបានបដិសេធជាផ្លូវការនូវតួលេខទាំងនេះ ដោយបញ្ជាក់ហេតុផលសាមញ្ញថា តួលេខទាំងនេះត្រូវបានគណនាមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនោះទេ ដោយសំអាងលើទិន្នន័យដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្សព្វផ្សាយដោយផ្ទាល់ទៅ កាន់ស្ថាប័នទាំងនេះ តាមរយៈក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ ក្រសួងផែនការ ហើយនិងវិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលមានឱកាសបង្រួមទិន្នន័យទាំងនេះ ដោយរៀបចំ «ការប៉ាន់ប្រមាណ» និង «គោលដៅ» ផ្ទាល់ខ្លួន។ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែនបានអះអាងកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែ កុម្ភៈ នៅចំពោះមុខអ្នកសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិថា ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបនៃប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងកើនឡើងដល់៦% !
មេឃស្រឡះល្អ រឺមានព្យុះភ្លៀង?
រវាង ការព្យាករណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល ក្រុមការងារចក្រភពអង់គ្លេស ធនាគារពិភពលោក មូលនិធិរូបិយវត្ថុ និងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី គេពិបាកដឹងថាតើតួលេខមួយណាដែលគួរអោយទុកចិត្តបានណាស់។ ប៉ុន្តែ ការវិភាគភាគច្រើនមានភាពសុទិដ្ឋិនិយមដូចគ្នា។ តួយ៉ាង អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិបានប្រកាសអំពីអ្នកអត់ការងារធ្វើជា ច្រើនពាន់នាក់នៅក្នុងវិស័យសំខាន់ៗនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ពួកគេគឹជាជនរងគ្រោះនៃវិបត្តិ ដែលប៉ះពាល់យ៉ាងហោចណាស់លើប្រជាជនកម្ពុជា៥សែននាក់ ហើយនៅចុងឆ្នាំ២០០៩ អាចប្រមាណជាង១លាននាក់។ ចំណែក សារព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃបារាំង ឡឺម៉ុង (Le Monde) បានសរសេរនៅក្នុងអត្ថបទចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈថា «សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបានទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីវិបត្តិពិភពលោក»។ សារព័ត៌មានប្រចាំទីក្រុងប៉ារីសនេះក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរអំពីភាព ផ្ទុយគ្នារវាងរូបភាពវិជ្ជមាននៃប្រទេសកម្ពុជា [ចាប់តាំងពីរយៈពេល១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច នៅចំណោមបណ្តាប្រទេសនៃទ្វីបអាស៊ី] និងរូបភាពដ៏ស្រអាប់នៃសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសជាតិមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសក្រីក្រនៅលើពិភពលោក»។
កំពស់ទាប និងមានសុខភាពទន់ខ្សោយ
ជា ការពិតណាស់ ប្រសិនជាយើងផ្គុំតែទិន្នន័យដែលទទួលបាននៅលើបណ្តាញអ៊ីនធឺណែត ដាក់ជាបន្តបន្ទាប់នោះ រូបភាពប្រហែលមិនសូវគួរអោយពេញចិត្តប៉ុន្មាននោះទេ៖ «ប្រជាជនកម្ពុជា» មានជីវភាពក្រីក្រ (ប្រាក់ចំណូលមធ្យមប្រចាំឆ្នាំរបស់មនុស្សម្នាក់ ក្រោម៦០០ដុល្លារ បើតាមរដ្ឋាភិបាល) ពុករលួយ (ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៦៦ ចំណោម១៨០ប្រទេសនៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ឆ្នាំ២០០៨ នៃសន្ទស្សន៍អំពើពុករលួយ របស់អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ Transparency International) មានសុខភាពទន់ខ្សោយ (អត្រាសង្ឃឹមរស់មធ្យម គឺ៦២ឆ្នាំ ធៀបនឹង៧២ឆ្នាំ នៅប្រទេសថៃ និងវៀតណាម) និងមានកំពស់ទាប (ចំណាត់ទី៨១ ចំណោម៨១ប្រទេស៖ កំពស់មធ្យមសម្រាប់បុរសពេញវ័យ គឺ១,៦២ម៉ែត្រ ធៀបនឹង១,៦៤ម៉ែត្រ សម្រាប់បុរសវៀតណាម និង១,៦៩ សម្រាប់បុរសថៃ ហើយនិង១,៨៤ សម្រាប់បុរសហូឡង់)។
តួលេខរៀងៗខ្លួន
ការ ប្រៀបធៀបតួលេខនៃទិន្នន័យខាងលើមិនអាចយកជាការបាននោះទេ ដោយសារទិន្នន័យដែលត្រូវបានចេញផ្សាយនៅលើឯកសារ និងនៅលើវិបសាយនៃស្ថាប័នល្បីៗ ដែលអាចទុកបាន ភាគច្រើនសុទ្ធសឹងជាតួលេខដែលគេលែងប្រើ រឺត្រូវបានប្រមូល តាមវិធីសាស្រ្តផ្សេងៗគ្នា។ សម្រាប់មូលដ្ឋានទិន្នន័យសាធារណៈនៃបណ្តាអង្គការជាច្រើន (អង្គការសុខភាពពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក យូនីសេហ្វ CIA …) ប្រជាជនកម្ពុជាបានកើនឡើងយ៉ាងច្រើន ពី១៤ ទៅ១៥លាននាក់ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦ ខណៈដែលការធ្វើជំរឿនថ្នាក់ជាតិចុងក្រោយនាឆ្នាំ២០០៨ បានបង្ហាញថាកម្ពុជាមានប្រជាជន១៣,៣៩លាននាក់។ បើតាមប្រភពផ្សេងៗ អត្រាសង្ឃឹមរស់របស់ប្រជាជនកម្ពុជាមានគម្លាតពីគ្នា រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ (ពី៥៧ឆ្នាំ បើតាមយូនីសេហ្វ រហូតដល់៦២ឆ្នាំ បើតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក)...។ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ នៅឆ្នាំ២០០៧ ប្រជាជនកម្ពុជាមួយនាក់ គឺ៥៤០ដុល្លារ បើតាមធនាគារពិភពលោក ធៀបនឹង៦០៧ដុល្លារ បើតាមមូលនិធិរូបិយវត្ថុ។
សន្ទស្សន៍សម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍?
ក្រៅអំពី តួលេខខាងលើមានគម្លាតខុសគ្នា ជានិច្ចកាល គុណភាពនៃសន្ទស្សន៍ទាំងនេះក៏តែងតែទទួលរងនូវការរិះគន់ផងដែរ។ អ្នកខ្លះបានវាយតម្លៃថាសន្ទស្សន៍ទាំងនេះនាំមកនូវចក្ខុវិស័យខុស ពីការពិត ហើយបានអំពាវនាវអោយមានការបង្កើតវិធានការបច្ចេកទេសថ្មី រឺប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្រ្តផ្សេង ដែលត្រូវបានបង្កើតរួចមកហើយ។ បច្ចេកទេសថ្មីទាំងនេះអាចធ្វើអោយការវិភាគពីសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមពិភពលោកសម័យទំនើប ជាពិសេសនៅតាមបណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដូចជាប្រទេសកម្ពុជា មានលក្ខណៈជាការពិតច្រើន។ ការលើកឡើងអំពីកំហុសឆ្គងស្ថិតិ រឺការប្រមាថសន្ទស្សន៍សេដ្ឋកិច្ច ប្រហែលជាមិនសូវងាយស្រួលប៉ុន្មាននោះទេ។ ទោះយ៉ាងណា ប្រឈមនឹងទស្សនៈវិស័យស្រពិចស្រពិលទាំងនេះ វាអាចបង្ហាញអោយឃើញថា តួលេខទាំងនេះត្រូវបានរំពឹងទុកដូចជាឧបករណ៍ ដើម្បីស្វែងយល់ពិភពលោកដ៏ស្មុគស្មាញអោយកាន់តែងាយស្រួល មិនត្រូវយកលំនាំតាម រឺប្រតិកម្មប្រឆាំងនោះទេ។
source: http://khmer.ka-set.info
Subscribe to:
Posts (Atom)
